Laktoza jest dwucukrem składającym się z glukozy i galaktozy, który znajduje się w mleku i jego przetworach, a także wielu innych produktach spożywczych. Jest bogatym źródłem łatwo przyswajalnej energii, ma właściwości probiotyczne, wpływa na prawidłową motorykę jelit i proces ich regeneracji.

Nietolerancja laktozy jest spowodowana zbyt małą aktywnością laktazy – enzymu, który jest odpowiedzialny za trawienia laktozy. W takiej sytuacji nietrawiona laktoza zwiększa ciśnienie osmotyczne w jelicie cienkim, doprowadzając do przenikania wody do przewodu pokarmowego. Wówczas bakterie bytujące w jelicie „zjadają” zalegającą laktozę, a produktem ubocznym bakteryjnej fermentacji są gazy i kwasy tłuszczowe, które wywołują dolegliwości jelitowe i podrażniają śluzówkę jelita. Gdy w jelicie jest duże ciśnienie osmotyczne, wtedy pojawia się biegunka, a taki stan (gdy jest przewlekły) doprowadzić może do groźnego odwodnienia organizmu.

Wyróżnić można trzy typy nietolerancji laktozy:

– pierwotną (nietolerancja dziedziczona genetycznie, występuje u osób dorosłych, jako niedobór laktozy – tzn. nie zanika ona w sposób całkowity);

– wrodzoną (brak zdolności wytwarzania laktazy od poczęcia);

– wtórną (która ma charakter tymczasowy, przejściowy, występująca podczas uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego przez leki przeciwzapalne lub antybiotyki; może mieć też charakter utrwalony, spowodowany przez niektóre choroby, np. HIV, celiakię, alergię przewodu pokarmowego, mukowiscydozę).

– biegunka;

– gazy jelitowe;

– ból brzucha o charakterze kurczowym;

– wzdęcia.

Do zdiagnozowania nietolerancji laktozy przeważnie wystarczy wykonać zlecony przez lekarza test wodorowy oddechowy, polegający na podaniu pacjentowi określonej dawki laktozy, a następnie zmierzeniu stężenia wodoru w wydychanym powietrzu.

Można także wykonać test tolerancji laktozy, podając odpowiednią ilość laktozy w roztworze wodnym, a następnie oznaczając stężenie w krwi.

Najbardziej wiarygodnym badaniem, jest pobranie wycinka błony śluzowej jelita do analizy histopatologicznej. Jest to badanie inwazyjne, przeprowadzane przy pomocy endoskopu.

W leczeniu nietolerancji laktozy bierze się pod uwagę występujące dolegliwości i stopień ich nasilenia. Zazwyczaj stosuje się trzy rodzaje działania:

– wyeliminowanie z menu produktów, które zawierają laktozę;

– ograniczenie produktów, które zawierają laktozę;

– suplementacja preparatów zawierających farmakologiczną postać laktazy, nie rezygnując z produktów zawierających laktozę.

Nie można w żadnym wypadku lekceważyć zdiagnozowanej nietolerancji laktozy, bo zaniedbana może prowadzić do wycieńczenia organizmu wskutek niedożywienia, zespołu jelita drażliwego, osteoporozy, astmy